راهنمای جامع طراحی سیستم کنترل دود از پارکینگ تا آتریوم

چکیده : سیستم کنترل دود، مسیرهای خروج را در شرایط آتش‌سوزی ایمن می‌کند و جلوی انتشار دود خطرناک را می‌گیرد. با ایجاد جریان هوای جهت‌دار، فشار مثبت در مسیرهای فرار و تهویه مکانیکی، افراد و تجهیزات محافظت می‌شوند و عملیات نجات و اطفا به شکل موثرتری انجام می‌شود.

دود، نه شعله، قاتل اصلی در حریق‌هاست. طبق استانداردهای بین‌المللی، سیستم‌های کنترل دود نقش حیاتی در تأمین خروج ایمن افراد و عملیات نجات ایفا می‌کنند. این گزارش آموزشی–تحلیلی، با الهام از محتوای صفحات رسمی ساتل صنعت، شما را با طراحی، انواع، کاربرد، نگهداری و استانداردهای سیستم کنترل دود آشنا می‌کند و اهمیت آن در اخذ تائیدیه آتش‌نشانی را توضیح می‌دهد.

تعریف سیستم کنترل دود

سیستم کنترل دود، مسیرهای خروج را در شرایط آتش‌سوزی ایمن می‌کند و جلوی انتشار دود خطرناک را می‌گیرد. با ایجاد جریان هوای جهت‌دار، فشار مثبت در مسیرهای فرار و تهویه مکانیکی، افراد و تجهیزات محافظت می‌شوند و عملیات نجات و اطفا به شکل موثرتری انجام می‌شود.

انواع سیستم کنترل دود

مدیریت دود

• تخلیه مکانیکی: فن‌های اگزاست قدرتمند، دود را به سرعت از محیط خارج می‌کنند و هوای تازه جایگزین می‌شود.

• تهویه طبیعی دود: با استفاده از بازشوهای سقفی و نیروی شناوری دود، مناسب ساختمان‌های کوچک یا کم‌ارتفاع.

محصورسازی دود

• فشار مثبت در راه‌پله‌ها و آسانسورها: مانع نفوذ دود به مسیرهای فرار حیاتی می‌شود.

• فشرده‌سازی منطقه‌ای و وستیبول: ایجاد فشار مثبت در فضای مشخص جهت حفاظت افراد هنگام خروج.

کاربردها در فضاهای ویژه

پارکینگ‌ها

در پارکینگ‌های سرپوشیده، دود به سرعت انتشار می‌یابد. سیستم کنترل دود باید:

• سرعت هوا را در کانال‌ها حداکثر ۲ متر بر ثانیه نگه دارد.

• هر زون دود مستقل مدیریت شود.

• کانال‌ها و فن‌ها مقاوم در برابر دمای حداقل ۳۰۰ سانتی‌گراد باشند.

این اقدامات تضمین می‌کند در مواقع حریق، مسیرهای فرار ایمن باقی بمانند و اخذ تأییدیه آتش‌نشانی ساده‌تر شود.

آتریوم

آتریوم‌ها به دلیل حجم زیاد و ارتفاع بالا، نقطه خطرناک انتشار دود هستند. در این محیط‌ها:

• سیستم تخلیه طبیعی: با بازشوهای سقفی دود به صورت طبیعی خارج می‌شود، مناسب ساختمان‌های با ارتفاع متوسط.

• تخلیه مکانیکی: فن‌های اگزاست قوی و کانال‌های دقیق برای آتریوم‌های وسیع یا ارتفاع زیاد توصیه می‌شود.

فن‌ها، دمپرها و تجهیزات جانبی

• فن‌های اگزاست: باید ظرفیت کافی برای جابه‌جایی حجم دود در زمان کوتاه داشته باشند.

• دمپرهای موتوردار: کنترل مسیر هوا و جلوگیری از انتشار دود به زون‌های دیگر.

• حسگرهای دود و دما: فعال‌سازی خودکار فن‌ها و بازشوها.

• سیستم برق اضطراری: عملکرد سیستم تا حداقل ۱۵ دقیقه بدون برق شهری تضمین شود.

جزئیات طراحی و اجرای پروژه

• تحلیل هندسه و کاربری ساختمان (پارکینگ، آتریوم، رمپ‌ها)

• تعیین نوع سیستم: طبیعی، مکانیکی یا ترکیبی

• محاسبه ظرفیت تخلیه دود با نرم‌افزارهای مهندسی و شبیه‌سازی CFD

• نصب دقیق فن‌ها، دمپرها، سنسورها و تابلو کنترل

• آزمایش عملی و شبیه‌سازی شرایط واقعی

• تهیه مدارک برای اخذ تائیدیه آتش‌نشانی

نکات فنی ضروری در طراحی

برای طراحی آگاهانه و دقیق سیستم کنترل دود باید نکات زیر را رعایت کرد:

1. تعیین مناسب سرعت هوا: در پارکینگ‌ها و راه‌روها سرعت حداکثر ۲–۵ متر بر ثانیه در نظر گرفته شود.

2. زو‌ن‌بندی مستقل دود: طراحی کانال‌های جداگانه برای هر زون جهت جلوگیری از انتقال دود بین مناطق.

3. مواد مقاوم در برابر آتش: دستگاه‌ها و کانال‌ها باید در برابر دماتا حدود ۸۰۰درجه سانتی‌گراد مقاوم باشند.

4. بررسی تجهیزاتی مانند دمپر موتوردار، محافظ فن، منابع تغذیه اضطراری، فیوزهای اختصاصی آتش‌نشانی و تفکیک نایلو و پانل کنترل .

5. هماهنگی با سیستم تهویه HVAC: در زمان آتش، جریان هوا اولویت کنترل دود باشد.

6. منابع برق پشتیبان: سیستم باید تا حداقل ۱۵ دقیقه بدون برق شهری کار کند و بعد از بازگشت برق، عملکرد خودکار داشته باشد.

مراحل طراحی و اجرای پروژه

• تحلیل اولیه پروژه: بررسی هندسه و کاربری ساختمان (پارکینگ، آتریوم، رمپ‌ها).

• انتخاب نوع سیستم: طبیعی یا مکانیکی یا ترکیبی بسته به شرایط.

• محاسبه ظرفیت تخلیه دود: با استفاده از مدل‌های مهندسی مانند CFD.

• نصب دقیق تجهیزات: فن، دمپر، سنسور دود، بازشوها و تابلو کنترل.

• آزمایش و تأیید عملکرد: شامل تست‌های واقعی و شبیه‌سازی‌شده.

• تهیه مدارک برای اخذ تأییدیه: مستندات و نقشه‌های دقیق برای ارائه به سازمان آتش‌نشانی.

مقایسه سیستم مکانیکی و طبیعی

پروژه‌های نمونه واقعی

1. پارکینگ برج تجاری ۱۰ طبقه: ۱۲ فن اگزاست، ۳ دمپر موتوردار، سیستم برق اضطراری ۳۰ دقیقه.

2. آتریوم هتل لوکس: فن‌های مکانیکی با ظرفیت ۲۰۰۰۰ مترمکعب در ساعت، بازشوهای سقفی با کنترل نرم‌افزاری، حسگرهای دود در هر سطح.

3. مرکز داده صنعتی: کنترل دود منطقه‌ای با فشار مثبت در راه‌روها و تجهیزات حساس، کاهش ریسک آسیب به سرورها.

نگهداری و تست منظم

• بازرسی مکانیکی تجهیزات هر ۶ ماه

• تمیزکاری کانال‌ها و بازشوها

• تست عملکرد سیستم در شرایط شبیه‌سازی‌شده

• آموزش پرسنل برای کنترل دستی سیستم

• بررسی دوره‌ای برق اضطراری و عملکرد فن‌ها

مزایای استفاده از سیستم کنترل دود

• ایجاد مسیرهای خروج امن

• افزایش اثربخشی عملیات آتش‌نشانی

• حفاظت از سازه و تجهیزات

• کسب تائیدیه‌های ایمنی

• افزایش اعتماد ساکنان و ارزش ملک

نتیجه‌گیری

سیستم کنترل دود همراهی ضروری در هر پروژه ساختمانی ایمن است؛ چه پارکینگ باشد، چه آتریوم مجلل یا فضایی بزرگ دیگر. با طراحی هوشمند، اجرای دقیق و نگهداری استاندارد، می‌توان جان آدم‌ها را حفظ و سرمایه‌های مادی را امن نگه داشت. این مسیر همچنین زمینه‌ساز گرفتن اخذ تائیدیه آتش‌نشانی نیز خواهد بود.

شرکت ساتل صنعت با تکیه بر دانش تخصصی و تجربه عملی، در کنار شماست؛ از مشاوره طراحی تا اجرای کامل سیستم کنترل دود. برای راهنمایی بیشتر، بهتر است به صفحه «سیستم کنترل دود چیست؟» یا «کنترل دود آتریوم چیست؟» مراجعه نمایید یا مستقیماً با تیم ما تماس بگیرید.

https://www.aparat.com/v/Y8ltM